Trong hành trình nuôi dạy con cái, nhiều bậc cha mẹ vẫn tin và áp dụng những quan niệm truyền thống từ dân gian mà họ cho rằng là đúng và đã được truyền lại qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, không phải quan niệm nào cũng dựa trên nền tảng khoa học và đôi khi, những hiểu biết sai lầm này có thể gây hại đến sự phát triển của trẻ. Dưới đây là một số quan niệm sai lầm phổ biến trong việc nuôi dạy trẻ mà cha mẹ cần tránh.
1. "Con khóc là để cho khỏe phổi"
Một trong những quan niệm phổ biến nhất trong dân gian là trẻ sơ sinh khóc càng nhiều thì phổi càng khỏe. Nhiều bậc cha mẹ để con khóc mà không dỗ dành, tin rằng việc này sẽ tốt cho sự phát triển của phổi. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, việc để trẻ khóc quá lâu không có lợi cho sức khỏe. Trẻ nhỏ khóc là cách duy nhất để thể hiện nhu cầu của mình, như đói, khó chịu, hoặc cần sự an ủi từ cha mẹ. Nếu không được đáp ứng, trẻ có thể trở nên căng thẳng và gặp phải những vấn đề về tâm lý trong tương lai.
Việc dỗ dành và chăm sóc khi trẻ khóc không chỉ giúp tạo dựng sự tin tưởng và cảm giác an toàn, mà còn là cách để trẻ phát triển cảm xúc một cách lành mạnh. Trẻ cần được chăm sóc, an ủi khi gặp khó khăn, thay vì bị phớt lờ.
2. "Rơ lưỡi bằng mật ong cho sạch"
Một quan niệm phổ biến khác là việc sử dụng mật ong để rơ lưỡi cho trẻ sơ sinh nhằm loại bỏ tưa lưỡi và làm sạch miệng. Dân gian thường tin rằng mật ong có tính kháng khuẩn và tốt cho sức khỏe trẻ nhỏ. Tuy nhiên, việc sử dụng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi là cực kỳ nguy hiểm. Mật ong có thể chứa vi khuẩn Clostridium botulinum, gây ngộ độc botulinum - một tình trạng nguy hiểm đối với trẻ sơ sinh.
Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến cáo không nên sử dụng mật ong cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi vì nguy cơ ngộ độc này. Thay vào đó, phụ huynh nên sử dụng các biện pháp rơ lưỡi an toàn hơn đã được chứng minh khoa học.
3. "Uống nước gạo sẽ giúp trẻ béo khỏe"
Một quan niệm khác mà nhiều người vẫn tin tưởng là việc cho trẻ uống nước gạo thay vì sữa mẹ hoặc sữa công thức sẽ giúp trẻ "béo khỏe". Trong khi nước gạo có chứa một lượng nhỏ carbohydrate, nó không cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là các vitamin, khoáng chất và protein. Việc thay thế sữa bằng nước gạo có thể dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng nghiêm trọng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sữa mẹ hoặc sữa công thức là nguồn dinh dưỡng chính và cần thiết cho trẻ trong sáu tháng đầu đời. Việc cho trẻ ăn hoặc uống bất kỳ loại thực phẩm nào khác trước sáu tháng có thể gây rối loạn tiêu hóa và cản trở sự hấp thụ các dưỡng chất quan trọng.
4. "Cho con ăn càng nhiều càng tốt"
Nhiều bậc cha mẹ tin rằng việc cho con ăn nhiều là tốt và càng ăn nhiều, trẻ càng nhanh lớn. Điều này dẫn đến việc ép trẻ ăn khi chúng đã no, tạo ra áp lực không cần thiết lên trẻ và gây hại đến hệ tiêu hóa. Việc ăn quá nhiều hoặc bị ép ăn có thể dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì, và thậm chí là các vấn đề về tâm lý liên quan đến thức ăn.
Thay vì ép trẻ ăn, cha mẹ nên tập trung vào việc tạo thói quen ăn uống lành mạnh, cho phép trẻ tự quyết định khi nào cảm thấy no. Điều này giúp trẻ phát triển nhận thức về cảm giác no và đói, từ đó duy trì một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh trong tương lai.
5. "Uống nước gừng giúp trẻ ấm bụng và chữa cảm lạnh"
Một quan niệm khác là việc cho trẻ uống nước gừng để giữ ấm cơ thể và chữa cảm lạnh. Gừng có nhiều lợi ích đối với người lớn, nhưng việc sử dụng nó cho trẻ nhỏ mà không có hướng dẫn y tế có thể không an toàn. Đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 6 tháng, hệ tiêu hóa còn non yếu và việc sử dụng gừng có thể gây kích ứng dạ dày hoặc làm tăng nguy cơ bị rối loạn tiêu hóa.
Thay vào đó, các chuyên gia y tế khuyến nghị sử dụng những phương pháp được khoa học chứng minh là an toàn và hiệu quả hơn cho trẻ nhỏ khi bị cảm lạnh, như giữ ấm cơ thể bằng cách mặc thêm quần áo, cho trẻ bú mẹ thường xuyên hơn, và duy trì môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát.
6."Cạo trọc đầu giúp tóc trẻ mọc dày và đen hơn"
Quan niệm sai lầm: Việc cạo trọc đầu trẻ nhỏ sẽ kích thích tóc mọc nhanh, dày và đen hơn.
Sự thật khoa học: Tóc mọc như thế nào phụ thuộc vào gen và dinh dưỡng, không phải do việc cạo đầu. Cạo đầu không ảnh hưởng đến nang tóc dưới da, do đó không thể thay đổi độ dày hay màu sắc của tóc. Ngược lại, da đầu trẻ nhỏ rất nhạy cảm, việc cạo đầu có thể gây tổn thương da và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Giải pháp hợp lý: Để tóc trẻ khỏe mạnh, hãy chú trọng vào việc cung cấp đủ dưỡng chất, đặc biệt là protein, sắt và các vitamin nhóm B.
7. "Không nên ôm ấp trẻ nhiều sẽ làm trẻ hư"
Nhiều cha mẹ cho rằng việc ôm ấp, dỗ dành con nhiều sẽ khiến trẻ trở nên "yếu đuối" hoặc "dựa dẫm" vào cha mẹ. Quan niệm này không chỉ sai lầm mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển tâm lý của trẻ. Theo các nghiên cứu về tâm lý học, việc được ôm ấp và cảm nhận tình yêu thương từ cha mẹ là yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển sự gắn kết và cảm giác an toàn. Những trẻ không được nhận đủ sự quan tâm và yêu thương có thể phát triển các vấn đề về tâm lý, bao gồm lo âu và khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ với người khác.
Việc ôm ấp, dỗ dành trẻ là cách tốt nhất để xây dựng một mối quan hệ vững chắc giữa cha mẹ và con cái, đồng thời giúp trẻ phát triển cảm xúc và lòng tin vào thế giới xung quanh.
Những quan niệm sai lầm trong dân gian có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình nuôi dạy trẻ, từ việc chăm sóc sức khỏe đến phát triển tâm lý và thể chất. Điều quan trọng là cha mẹ cần trang bị kiến thức khoa học, tìm hiểu các phương pháp nuôi dạy hiện đại và tránh xa những lầm tưởng không có căn cứ. Hãy tạo dựng một môi trường an toàn, yêu thương và chăm sóc đúng cách để con trẻ phát triển toàn diện và khỏe mạnh.
Tài liệu tham khảo:
https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/infections/Pages/Botulism.aspx
