Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp. Dù đã có vaccine hiệu quả, sởi vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em trên toàn cầu, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình bệnh sởi trên thế giới và tại Việt Nam, dựa trên số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
1. Tình Hình Bệnh Sởi Trên Thế Giới
1.1. Số Ca Mắc Bệnh
- Năm 2019, thế giới ghi nhận hơn 869,770 trường hợp mắc sởi được báo cáo, tăng gần 3 lần so với năm 2016 (353,236 ca).
- Năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, số ca báo cáo giảm xuống còn khoảng 260,000 ca. Tuy nhiên, WHO cảnh báo đây có thể là do giảm khả năng báo cáo và gián đoạn dịch vụ y tế.
1.2. Tử Vong Do Sởi
- Năm 2018, có khoảng 140,000 trường hợp tử vong do sởi trên toàn cầu, chủ yếu ở trẻ dưới 5 tuổi.
- Năm 2019, số ca tử vong ước tính tăng lên khoảng 207,500 trường hợp, đánh dấu sự gia tăng đáng lo ngại sau nhiều năm giảm.
1.3. Tiêm Chủng Vaccine Sởi
- Vaccine sởi được đưa vào Chương trình Tiêm chủng Mở rộng toàn cầu từ những năm 1980.
- Tỷ lệ tiêm chủng mũi 1 trên toàn cầu đạt khoảng 85% vào năm 2019, tuy nhiên vẫn chưa đạt mục tiêu 95% để đảm bảo miễn dịch cộng đồng.
- Tỷ lệ tiêm chủng mũi 2 chỉ đạt khoảng 71%, cho thấy nhiều trẻ em chưa được bảo vệ đầy đủ.
1.4. Bùng Phát Dịch Sởi
- Các đợt bùng phát lớn xảy ra tại Cộng hòa Dân chủ Congo, Madagascar, Ukraina, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.
- Nguyên nhân chính là do gián đoạn tiêm chủng, xung đột, di cư và thông tin sai lệch về vaccine.
2. Tình Hình Bệnh Sởi Tại Việt Nam
2.1. Số Ca Mắc Bệnh
- Năm 2019, Việt Nam ghi nhận 1,963 trường hợp mắc sởi được báo cáo.
- Năm 2020, số ca mắc giảm xuống còn 338 trường hợp, tuy nhiên nguy cơ bùng phát vẫn hiện hữu do tỷ lệ tiêm chủng chưa đồng đều.
2.2. Tỷ Lệ Tiêm Chủng
- Tỷ lệ tiêm chủng mũi 1 đạt trên 95% ở quy mô quốc gia, nhưng vẫn có sự chênh lệch giữa các khu vực.
- Một số vùng sâu, vùng xa, tỷ lệ tiêm chủng còn thấp do khó khăn về địa lý và nhận thức.
2.3. Thách Thức
- Di cư nội địa: Người dân di chuyển từ vùng nông thôn lên thành thị khiến việc quản lý tiêm chủng gặp khó khăn.
- Thông tin sai lệch về vaccine: Một số phụ huynh lo ngại về tác dụng phụ, dẫn đến từ chối tiêm vaccine cho con em.
3. Những Con Số Biết Nói
- Hơn 140,000 trẻ em tử vong do sởi trên toàn cầu mỗi năm, dù bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine.
- 85% là tỷ lệ tiêm chủng mũi 1 toàn cầu, vẫn còn 10% dưới mức an toàn cần thiết.
- 95% là tỷ lệ tiêm chủng cần đạt được để tạo miễn dịch cộng đồng và ngăn chặn bùng phát dịch.
- 71% trẻ em trên thế giới nhận được mũi vaccine sởi thứ hai, cho thấy còn nhiều trẻ chưa được bảo vệ đầy đủ.
- Tại Việt Nam, trên 95% trẻ em được tiêm chủng mũi 1, nhưng cần duy trì và cải thiện để đảm bảo an toàn cho cộng đồng.
4. Nỗ Lực Của WHO Và Việt Nam Trong Phòng Chống Bệnh Sởi
4.1. Hoạt Động Của WHO
- Hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia trong việc triển khai Chương trình Tiêm chủng Mở rộng.
- Giám sát dịch bệnh và cung cấp cảnh báo sớm về nguy cơ bùng phát.
- Truyền thông nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của vaccine.
4.2. Nỗ Lực Của Việt Nam
- Triển khai Chiến dịch Tiêm chủng Mở rộng từ năm 1985, đạt nhiều thành tựu trong phòng chống bệnh truyền nhiễm.
- Tăng cường tiêm chủng bổ sung tại các vùng có nguy cơ cao, vùng sâu, vùng xa.
- Giáo dục cộng đồng về lợi ích của vaccine và phản bác thông tin sai lệch.
5. Thách Thức Và Giải Pháp
5.1. Thách Thức
- Gián đoạn dịch vụ y tế do đại dịch COVID-19, ảnh hưởng đến hoạt động tiêm chủng.
- Sự do dự vaccine (vaccine hesitancy): Lo ngại về an toàn vaccine dẫn đến tỷ lệ tiêm chủng giảm.
- Khó khăn địa lý và kinh tế: Ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân.
5.2. Giải Pháp
- Duy trì và tăng cường hệ thống y tế để đảm bảo hoạt động tiêm chủng không bị gián đoạn.
- Truyền thông hiệu quả để nâng cao nhận thức và tin tưởng của cộng đồng vào vaccine.
- Hợp tác quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm, nguồn lực và hỗ trợ kỹ thuật.
Bệnh sởi vẫn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng trên thế giới và tại Việt Nam. Những con số biết nói đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì và tăng cường hoạt động tiêm chủng. Để đạt được mục tiêu loại trừ bệnh sởi, cần có sự chung tay của chính phủ, các tổ chức y tế và mỗi cá nhân trong cộng đồng.
Nguồn Tham Khảo:
